Dit artikel is geplaatst in de bijlage VROUW van de Telegraaf. Lees hier het volledige artikel
Ze waren al vriendinnen en werden plotseling ook lotgenoten: een maand na elkaar overleden de partners van Astrid van Heumen (56) en Marianne Heemskerk (60). Ze vonden niet alleen steun bij elkaar, maar richtten ook een platform op om andere weduwes – en inmiddels ook weduwnaars – te helpen de controle over hun leven terug te krijgen.
Astrid en Marianne leerden elkaar kennen via de school van hun kinderen en werden goede vriendinnen. Ze zouden eigenlijk net weer afspreken toen Lode op 2 augustus 2020 dood gevonden werd in een hotel.
„Hij was al jaren depressief, maar zijn suïcide kwam als een enorme schok voor mij en mijn dochter, die toen 13 was”, vertelt Astrid. „Hij had ook al zijn spullen, zoals kleding, fotoalbums en belangrijke papieren weggedaan. Alsof hij zijn leven had willen uitwissen. Dat maakte het afscheid extra verdrietig: ik kon niet aan zijn shirt ruiken of mijn dochter een trui van haar vader geven om in te slapen.”
Marianne: „Philip overleed krap een maand later, op 9 september. Hij moest een zware hartoperatie ondergaan, waaruit hij nooit wakker is geworden. Onze drie kinderen en ik bleven niet alleen achter met een immens verdriet, maar ook met een financiële nachtmerrie: er bleken enorme schulden te zijn, waardoor ik mijn huis moest verkopen. Op de ‘kut-flat’ zoals ik mijn nieuwe woning noemde, zocht ik troost in eten: een wijntje, een toastje, drie cornetto’s achter elkaar... In korte tijd kwam ik 30 ‘traumakilo’s’ aan. Die zijn er inmiddels weer af hoor, maar ik had dus moeite mijn nieuwe leven op de rit te krijgen. Hoe vind je bijvoorbeeld als 56-jarige vrouw die al jaren uit het werkende leven is, opeens weer een baan?”
Hoewel ze allebei hun eigen problemen hadden, vonden de vriendinnen troost bij elkaar. „Andere vrienden proberen je wel te steunen, maar hebben geen idee waar je doorheen gaat”, zegt Marianne. „Ze zeggen bijvoorbeeld: ‘je bent sterk, je komt er wel’, maar dat is helemaal niet wat je wilt horen”, vult Astrid aan. „De meeste mensen weten ook niet wat er allemaal op je afkomt als je partner plotseling overlijdt: een hypotheek die niet op jouw naam kan worden overgeschreven, rekeningen die tijdelijk geblokkeerd worden, ontbrekende wachtwoorden…”
Marianne kreeg zelfs te maken met een oplichter. „Een notaris die zich voordeed als een kennis van Philip en me wilde ‘helpen’. Ik was al bijna met hem in zee gegaan toen een vriendin hem googelde en me waarschuwde dat hij veroordeeld was voor duistere praktijken. Zelf ben je op zo’n moment niet scherp: widow brain, heet dat.”
„De eerste periode ga je als een soort struisvogel door het leven”, legt Astrid uit. „Je vergeet alles, slaapt niet meer, opent geen post, bent als het ware verdoofd. Na een paar maanden word je wakker en komt de realisatie dat je je leven weer op orde moet zien te krijgen. Maar hoe? We konden hier vrij weinig informatie over vinden, terwijl toch jaarlijks zo’n 60.000 mensen – meestal vrouwen – er alleen voor komen te staan na de dood van hun partner. Waarom moet iedereen dan steeds zelf het wiel uitvinden?”
Ze startten het platform Widows4Widows, om vrouwen te voorzien van informatie en te steunen bij rouw en verlies. „Als oud-voorzitter van de Nederlandse Vrouwenraad heb ik me altijd hard gemaakt voor financiële zelfstandigheid en helaas is het nog steeds zo dat veel vrouwen het op dit vlak niet goed geregeld hebben voor zichzelf”, zegt Astrid. „We willen daarom helpen met zaken als administratie, financiën en werk, maar ook: hoe voorkom je eenzaamheid en hoe verbind je je met anderen? We hebben een app en organiseren evenementen voor lotgenoten. Zoals vanmiddag, op Internationale Weduwe Dag. Daar wordt echt niet alleen gehuild, hoor. Het is soms ook fijn om te lachen en over gewone dingen te praten, maar dan wel met mensen die hetzelfde hebben doorleefd.”
Omdat ook mannen tegenwoordig welkom zijn is het platform omgedoopt tot Widows and Widowers, dat nu door Astrid alleen wordt gerund. Marianne wilde zich op andere dingen richten, zoals het schrijven van een boek over het financiële schijncomfort van een relatie. Ook blijft zij de host van podcast WidowTalk. „Daar komen zoveel mooie reacties op”, zegt ze enthousiast. „Door mijn eigen ervaringen weet ik precies welke vragen luisteraars hebben. Ik wil graag vrouwen wakkerschudden om geldzaken goed te regelen, maar ook om weer te leren genieten: onze partners zijn er niet meer, maar wij léven!”
Vijf jaar na het overlijden van Lode en Philip willen de vriendinnen andere weduwes en weduwnaars vooral hoop bieden. „Rouw is iets wat altijd bij je blijft”, zegt Marianne. „Soms wordt het verdriet getriggerd: de ene keer levert dat een huilbui van vijf minuten op, de andere keer ben ik een week van slag. Maar dat betekent niet dat ik ongelukkig ben: mijn leven is goed, misschien zelfs beter dan ooit. Geluk en gemis kunnen naast elkaar bestaan.” Astrid: „Onze boodschap gaat niet over de dood, maar juist over het leven. We willen de wereld laten zien dat, als je de controle over je leven terugpakt, je vanzelf weer gelukkig wordt.”
Kijk voor meer info op widowsandwidowers.nl. Er zijn ook nog enkele plaatsen voor het event vanmiddag in Utrecht.
“Op een willekeurige avond belandde ik tegen middernacht in het ziekenhuis, omdat ik vond dat mijn man zichraar gedroeg. Hij had geen alcohol gedronken, zei hij, dus mijn kinderen en ik waren bang dat hij een TIA had. Daar aangekomen bleek zijn hartcapaciteit nog maar 26 procent. Extreem laag, lastig om daarmee normaal te functioneren. Hij hield zeer veel vocht vast en was in uiterst slechte conditie.
Hoewel hij de afgelopen jaren nooit had geklaagd, was zijn gedrag wel flink veranderd. En niet in positieve zin…Ook was hij veel moe en snel buiten adem. Met spoed werd hij opgenomen op de hartafdeling. Arme man. Met veel overtuiging heb ik nog een 1-persoonskamer voor hem geregeld, omdat hij zo gigahard snurkte.
“Lang verhaal kort: na 3,5 week in het ziekenhuis om te stabiliseren, vocht af te voeren en 1000 en 1 onderzoeken te ondergaan, was het tijd voor een uitgebreide openhartoperatie. Helaas is hij nooit wakker geworden uit die operatie. Hij was te lang doorgelopen zonder naar zijn lijf te luisteren. Zonder te vertellen hoe beroerd hij zich voelde, hoe moeilijk het voor hem was om de meest basale dingen te doen. Zichzelf totaal voorbij gelopen. Uit angst voor de waarheid? Omdat hij dacht dat hij Superman was? Feit is dat zijn dood niet nodig was geweest als hij beter voor zichzelf had gezorgd. Dat is zo moeilijk te verkroppen, temeer omdat ik regelmatig tegen hem zei dat hij naar de dokter moest gaan.
“Voor ons was zijn dood totaal onverwacht. Hij was een man die het leven bij de strot greep. Die iets wilde, dus het gebeurde. Zo zag ik het in elk geval. Anderen zeiden over hem: “The world was his oyster”. Dat bleek anders. Met zijn gezondheid, maar ook met zijn zaken en hoe hij ons achterliet.
“Totaal overdonderend konden wij weer naar huis. Zijn laatste berichtje was van vlak voor de operatie: ‘Ik ga nu naar beneden, tot later, ik hou van jullie’. Dat laatste zei hij eigenlijk nooit. Hoe bizar en hoe mooi dat dit dan zijn laatste woorden waren aan ons in de familie app…
“Na een week van gevoel opzij zetten en focussen op de herdenking, begon het rouwproces pas echt. De afleiding was weg. Ik hoefde niets meer te regelen, het afscheid was geweest. Er kwam steeds minder post en de bank blokkeerde de rekeningen. Ik realiseerde me dat ik zijn bank- en toegangscodes helemaal niet wist. Al snel bleek dat we er financieel heel slecht voor stonden. Ik had het idee in een andere werkelijkheid te zijn beland, maar moest me groothouden voor de kinderen. Wat te doen? Ons mooie huis verkopen was de enige oplossing. In die tijd trok ik veel op met Astrid van Heumen, een moeder van de school van de kinderen, die een maand voor mij ook plotseling weduwe was geworden. Hoe ‘toevallig’. We spraken veel met elkaar en merkten dat praten met lotgenoten veel prettiger was dan praten met vrienden of familie. Die bedoelden het goed, maar konden zulke domme dingen zeggen. In onze ogen dan. En hulp kwam zeker, maar vaak ook conditioneel. Of tijdelijk, want ja, ze hebben zelf ook een leven. Allemaal
heel logisch, maar wij waren verdoofd en wisten niet wat er over ons heen kwam. We wisten ook niet waar we behoefte aan hadden en wat er van ons werd verwacht. Er was geen draaiboek, terwijl dat zo logisch lijkt... “
Nu een dikke 2 jaar later pakken we het leven weer op. De kinderen doen het goed en ik wacht tot ze hun terugslag krijgen. Je vader verliezen als je 15 en 16 bent, gaat je echt niet in de koude kleren zitten. Maar tot op heden slaan ze zich er goed doorheen. Ik ben aardig ingestort toen ik in de
huurflat zat. Een jaar lang heb ik een teruggetrokken leven geleid en was ik alleen met het hoognodige bezig. Lang niet alle vrienden en kennissen begrepen dit. Dat ik in die tijd 20 kilo aankwam, was ook geen feest, dat is niet goed voor je zelfvertrouwen. De gevolgen van niet willen loslaten. Dan gaat je lijf ook in de bewaarstand. Nou, lekker dan… De les is dat ook ik beter voor mezelf moet zorgen.
“In deze fase was het goed om te blijven werken aan ‘Widows and Widowers’ en daarnaast te zoeken naar dingen waar ik wel blij van werd. Zo werd ik stemacteur en trouwambtenaar en ben ik in het bestuur gegaan van Villa TrösT Drechtsteden, een inloophuis voor mensen in rouw vanwege verlies.
“Langzaam kom ik weer in mijn kracht. Het leven gaat door. Zeker als je kinderen hebt. Er is geen keus. Ze rekenen op je en hebben je nodig. Juist de basale dingen in het leven bieden houvast. Ik zing in mijn koren, doe een jazzopleiding en krabbel weer op. Ik merk dat ik blij ben met mijn groei en
ontwikkeling. Zou ik deze dingen ook hebben gedaan als mijn man was blijven leven? Nee, zeker niet. En eigenlijk heb ik het idee dat ik er qua persoonlijke ontwikkeling beter op ben geworden. Hoe krom is dat…
“De Schijf van mijn Lijf van Lili en onze onderlinge connectie blijken zich op een dieper niveau te manifesteren. Het wordt me nu zo duidelijk, de verbinding tussen zelfzorg, zelfreflectie en beweging. De balans tussen voelen en denken. Ik kies er voor om weer te genieten van het leven. Ik geloof dat ik kan bouwen op mijn oerkracht en een eigen gevoel van veiligheid. Tijd voor mijn eigen gezondheid en aandacht voor mijn lichaam komen nu pas echt aan de orde.”
Bron: Column Marianne Heemskerk in Tip Magazine, maart 2023
Je kunt het maar 1 keer doen
De dood kunnen we niet ontlopen. Afscheid nemen van het leven kan op veel manieren. Hoe je het doet, maakt nogal wat uit. In deze serie spreekt Barbara van Beukering nabestaanden over het stervensproces van hun dierbaren.
Astrid: ‘Ik ontmoette hem voor het eerst op een congres in Utrecht. Ik droeg een rood mantelpak dat ik van mijn moeder had gekregen en dat ik nooit eerder had durven aantrekken omdat het zo opvallend was. Hij stapte op me af en zei: ‘Jij weet het nog niet, maar jij wordt mijn vrouw.’
Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid. Helaas is de realiteit meestal anders als de partners overlijdt. Niet voor niets heeft de VN in 2010 23 juni uitgeroepen tot Widows for Widows Day. Dit jaar zal Nederland op die dag een bijzonder nieuw initiatief gelanceerd worden: Widows for Widows.
Het overlijden van een partner brengt bij de achterblijvers naast verdriet soms ook onzekerheid over de geldzaken met zich mee. Astrid van Heumen kreeg daarmee te maken en helpt nu met Widows for Widows andere weduwen.
Als Astrid van Heumen in 2020 plotseling haar man verliest door zelfdoding na een depressie, voelt het alsof ze er helemaal alleen voor staat. ‘De enige weduwen die ik kende waren vrouwen van in de zeventig: vriendinnen van mijn moeder.’ Zelf zit ze als jonge vijftiger in een heel andere levensfase. Met een goedlopend recruitmentbedrijf en een dochter van veertien is er weinig tijd voor rouw. ‘Ik moest sterk en gezond blijven en orde op zaken stellen. Ook financieel.’
